-Ποδόσφαιρο στην αλάνα, παιχνίδι στην γειτονιά… πόσες γενιές μεγάλωσαν με αυτό, πόσα παιδιά έμαθαν να κλωτσάνε την μπάλα σε αυτοσχέδια γηπεδάκια, σε χωράφια, σε στενούς δρόμους… στην εποχή την δική μας, δεκαετία 1960, 70, 80 και 90 έβλεπες παιδιά να μαζεύονται σε μία αλάνα, πλατεία, σχολείο και να παίζουν ένα διπλό από το μεσημέρι μέχρι να νυχτώσει.
-Ήταν μία καθημερινή γιορτή για μας το παιχνίδι στην
αλάνα και ουδεμία σχέση είχε με την σημερινή διασκέδαση των νέων που μαζεύονται
στις πλατείες μόνο για να σερφάρουν στα τελευταίας τεχνολογίας smart phone…
-Oι ποδοσφαιρικοί «μαραθώνιοι»
όμως διέπονταν από κάμποσους κανόνες και είχαν αρκετά χαρακτηριστικά, που τους
καθιστούσαν μοναδικούς και τους θυμόμαστε ακόμα με νοσταλγία.
Το «γήπεδο» και η μπάλα
-Τα
βασικά μέρη που δίνονταν τα ποδοσφαιρικά ραντεβού ήταν προαύλια σχολείων,
πλατείες, δρόμοι, γήπεδα μπάσκετ και αλάνες. Τα γήπεδα 5×5 αποτελούσαν ακόμα
σενάριο επιστημονικής φαντασίας.
-Το
γεγονός ότι θα παίζαμε ποδόσφαιρο δεν σήμαινε απαραίτητα ότι θα είχαμε και
μπάλα ποδοσφαίρου. Ποιος δεν έχει παίξει με πατημένο κουτάκι από αναψυκτικό;
Όχι, όμως, πατημένο όπως να ναι. Υπήρχε συγκεκριμένη τεχνική, ώστε το κουτάκι
να είναι κατάλληλο για ποδόσφαιρο. Έπρεπε να έχει πατηθεί εντελώς κάθετα και να
μην είναι στραβό, ώστε να μπορεί να τσουλάει και να αντέχει.
-Κάποιες
φορές και ειδικά τα καλοκαίρια όλο και κάποιο μπαλάκι του τένις ή κάποια μπάλα
του βόλεϊ θα είχε ξεμείνει από την οικογένεια κάποιου από την παραλία, με
αποτέλεσμα να αναβαθμίζεται αισθητά το παιχνίδι μας.
-Σαν εναλλακτική υπήρχαν και κάποιες μεγάλες μπάλες
που πουλούσαν τα περίπτερα της γειτονιάς και είχαν πάνω τα σήματα μεγάλων
ομάδων, γνωστές και ως «αερόμπαλες», αφού από τη στιγμή που σούταρες, ο αέρας
ήταν εκείνος που αποφάσιζε την κατάληξή του σουτ.
-Υπήρχαν και εκείνες οι ευλογημένες μέρες που η παρέα
είχε στη διάθεση της κάποια κανονική, ποδοσφαιρική μπάλα. Μία «Select», μια
«Mitre» ή κάποια που είχε δέρμα τέλος πάντων. Τότε τα πράγματα σοβάρευαν. Η
αδρεναλίνη χτυπούσε κόκκινο και το παιχνίδι είχε την ένταση και το πάθος που θα
ζήλευε και ένας τελικός Champions League. Να παίζεις ποδόσφαιρο με μπάλα της
οποίας έχουν φύγει οι ραφές και περισσεύει η σκασμένη σαμπρέλα, αξία
ανεκτίμητη.
Ο κάτοχος της μπάλας
-Το παιδί που διέθετε την μπάλα ήταν για την παρέα
ό,τι ο Πλατινί για την UEFA.
-Μπορούσε σχεδόν να ορίσει τους κανόνες του παιχνιδιού
από την αρχή και όχι μόνο δεν έβρισκε αντιδράσεις από τους υπόλοιπους, αντιθέτως
μάλιστα τον είχαμε στα όπα όπα.
-Αυτός όριζε την ώρα που θα ξεκινήσει, αλλά και θα
τελειώσει το παιχνίδι και όλοι μαζευόμασταν και το «διαλύαμε» με βάση το
πρόγραμμά του. Αν μάλιστα τον έφερνε ο πατέρας του, καλοπιάναμε και εκείνον,
προκειμένου να αφήσει τον φίλο μας να κάτσει περισσότερο. Δεν ήταν λίγες οι
φορές που παρακαλούσαμε τον πατέρα να μας αφήσει την μπάλα με υποσχέσεις ότι θα
την προσέχαμε σαν τα μάτια μας και θα του την επιστρέφαμε σώα την επομένη.
-Τα προνόμια του κατόχου τους μπάλας τους φορές
επεκτείνονταν στο να μπορεί να διαλέξει τους συμπαίκτες του, ακόμα και αν δεν
του χαμε κάνει ποτέ ξανά αυτή τη χάρη, αφού στην πραγματικότητα ήταν τελείως
άμπαλος.
Ο ορισμός του τέρματος
-Στα γήπεδα που αγωνιζόμασταν μικροί είναι προφανές
ότι δεν υπήρχαν τέρματα. Αν υπήρχαν, μάλλον δεν θα είχε και κανένα λόγο ύπαρξης
το παρόν κείμενο.
-Επομένως, πριν από κάθε αγώνα ορίζαμε νοητά το τέρμα.
Τα κάθετα δοκάρια μπορούσαν να οριστούν με διάφορους τρόπους. Με σχολικές
τσάντες, με πέτρες, με νοητά σημάδια από γκράφιτι σε κάποιο τείχο, με τις
βάσεις από μπασκέτες, με ό,τι μπορείς να φανταστείς. Για να ναι ίσα τα τέρματα
μετρούσαμε βηματάκια, ενώ ήταν άπειρες οι φορές πριν από κάποιο, πέναλτι,
κόρνερ ή φάουλ που ο εκάστοτε τερματοφύλακας αναπροσάρμοζε τις διαστάσεις του
τέρματός του.
-Η μαγεία, μας, είχε να κάνει με τον ορισμό του
οριζόντιου δοκαριού. Μας περισσότερες φορές το οριζόντιο δοκάρι ήταν μέχρι εκεί
που έφτανε να πηδήξει ο τερματοφύλακας. Όταν, λοιπόν, ο τερματοφύλακας «έτρωγε»
κάποιο γκολ με σουτ που πήγαινε ψηλά, ξεκινούσε καβγάς για το πού βρισκόταν το
οριζόντιο δοκάρι, συνοδευόμενος από ταυτόχρονα πηδηματάκια με τεντωμένα χέρια
από όλους μας για να δείξουμε ότι δεν φτάναμε το σημείο από το οποίο πέρασε η
μπάλα.
Πώς χωριζόμασταν σε ομάδες
-Πριν μπουν τα «αριθμάκια» στη ζωή μας, είχαμε έναν
πιο ευφάνταστο τρόπο για να ορίζουμε τις ομάδες. Δυο παιδιά, συνήθως οι
καλύτεροι παίκτες ή ο κάτοχος της μπάλας, στεκόντουσαν ο ένας απέναντι στον
άλλο και έκαναν «βηματάκια» για να δουν ποιος θα διαλέξει πρώτος παίκτη.
-Θυμάστε τι ήταν τα βηματάκια; Στεκόντουσαν τα δύο
παιδιά, το ένα απέναντι στο άλλο σε εύλογη απόσταση και έλεγαν εναλλάξ ονόματα
ποδοσφαιρικών ομάδων ή παικτών. -Για κάθε συλλαβή της λέξης που έλεγαν έκαναν
και ένα βήμα προς τον «αντίπαλο». -Όποιος πατούσε πρώτος τον αντίπαλό του, είχε
το bonus να διαλέξει πρώτος παίκτη. -Κι αν νομίζεις πώς τα «βηματάκια» ήταν
κάτι τυχαίο, είσαι γελασμένος. Υπήρχε τακτική, αφού χρησιμοποιούσαμε και
πλαγιαστά «βηματάκια» προκειμένου να μείνουμε μακριά από τον αντίπαλο, αν
θεωρούσαμε πως θα μας πατούσε πρώτος.
-Αφού έβγαινε ο νικητής της παραπάνω διαδικασίας,
συνήθως επέλεγε τον καλύτερο παίκτη ή αυτόν που ξέραμε πως θα κάτσει
τερματοφύλακας σε όλο τον αγώνα χωρίς να γκρινιάξει και χωρίς να ζητήσει να
παίξει καθόλου μέσα.
-Όσον αφορά τον τερματοφύλακα, αν δεν υπήρχε κάποιος
που θα καθόταν με την θέλησή του -πράγμα σπάνιο- τότε μπαίναμε όλοι τέρμα μέχρι
να φάμε ένα γκολ.
-Επειδή, κάποιοι το έτρωγαν επίτηδες για να ξαναμπούν
γρήγορα μέσα, βάζαμε άλλους κανόνες όπως «φάμε-βάλουμε δύο» ή χρονομετρούσαμε
τη θητεία του καθενός στο τέρμα.
-Αν ο αριθμός των παιδιών ήταν μονός, η ομάδα με το
πιο αδύναμο «ρόστερ» έπαιρνε τον παίκτη παραπάνω.
Όταν χάναμε την μπάλα
-Πόσες φόρμες και σορτσάκια έχουν σκιστεί στην
προσπάθεια μας να φτάσουμε με τα πόδια την μπάλα που είχε καρφωθεί κάτω από
κάποιο αυτοκίνητο ή είχε μπει σε κάποιο χώρο που έπρεπε να πηδήξουμε ένα
συρματόπλεγμα; Πόσες κλωτσιές έχουμε ρίξει ομαδικά στους κορμούς δέντρων για να
πέσει η μπάλα που είχε σφηνώσει σε κάποιο κλαδί; Τις περισσότερες φορές τα
παραπάνω γινόντουσαν ενώ φωνάζαμε εν χορώ: «πού ναι η μπάλα, οέο πού ναι η
μπάλα».
-Μας, άπειρες ήταν οι φορές που η μπάλα πήγαινε σε
συγκεκριμένο μπαλκόνι ή έσπαγε τα ποτήρια στα τραπέζια συγκεκριμένης κάθε φορά
καφετέριας και εμείς παρακαλάγαμε τον ιδιοκτήτη να μας την δώσει πίσω και
υποσχόμασταν για χιλιοστή φορά πως η συγκεκριμένη ήταν η τελευταία που
συνέβαινε κάτι τέτοιο.
Το λεξικό του ποδοσφαίρου
-Υπήρχαν μια σειρά από φράσεις και λέξεις που λέγαμε
όσοι παίζαμε μπάλα που δεν καταλάβαινε κανείς πλην των συμμετεχόντων.
Φυσικό εμπόδιο: Την
συγκεκριμένη φράση την αναφέραμε όταν παίζαμε ποδόσφαιρο σε κάποια πλατεία και
η μπάλα έπεφτε σε κάποιον διερχόμενο. Λέγοντας «φυσικό εμπόδιο» εννοούσαμε πως
το παιχνίδι συνεχίζεται κανονικά, αφού το να συμβεί κάτι τέτοιο ήταν
αναμενόμενο.
Περίπτερο/καφενείο: ‘Ετσι
αποκαλούσαμε τον παίκτη που ελλείψει offside άραζε στην άμυνα του αντιπάλου και
δεν το κουνούσε αν δεν ερχόταν η μπάλα στα πόδια του. Προφανώς, το «καφενείο»
δεν γυρνούσε ποτέ στην άμυνα.
Παγκότερμα/μπακότερμα: Όχι, δεν είναι
ανακάλυψη του Νόιερ. «Παγκότερμα» είχαμε συνήθως όταν στο τέρμα καθόταν κάποιος
πολύ καλός παίκτης ή κάποιος που βαριόταν να κάτσει τέρμα. Επομένως όταν η
ομάδα του ήταν στην επίθεση έβγαινε και αυτός μπροστά, διατηρώντας ταυτόχρονα
την ιδιότητα του τερματοφύλακα.
Γκελάκια/αγγελάκια/ποδαράκια: Με αυτή τη λέξη
εννοούσαμε τα χτυπήματα που μπορούσε να κάνει κάποιος με την μπάλα χωρίς να
πέσει εκείνη στο έδαφος. Δεν ήταν λίγες οι φορές που κάναμε διαγωνισμό για το
ποιος έκανε τα περισσότερα.
Καραβολίδα: Το πάρα πολύ
δυνατό σουτ. Υπήρχε μάλιστα ο άγραφος κανόνας σύμφωνα με τον οποίο
απαγορεύονταν οι «καραβολίδες» από κοντά, κυρίως μετά από απαίτηση του άτυχου
που τον έβαζαν πάντα τέρμα. Παραβίαση του συγκεκριμένου κανόνα ήταν λόγος για
καβγά.
Ξερόμυτο: Το πολύ δυνατό
σουτ που γινόταν με την μύτη του παπουτσιού.
Μπεκάτσα/τσαρούχι/στα περιστέρια: Το πολύ άστοχο σουτ
που δεν έβρισκε στόχο και θεωρητικά πήγαινε στα πουλιά.
Οι κανόνες
-Το γεγονός ότι παίζαμε ποδόσφαιρο, δεν σημαίνει πως
οι κανόνες ήταν δεδομένοι.
-Προφανώς δεν υπήρχε offside, ενώ ένα ξακαθάρισμα που
κάναμε από την αρχή του ματς ήταν το αν θα παίζαμε με «τους παλιούς ή με τους
καινούργιους κανόνες». Το γεγονός ότι στην προηγούμενη πρόταση χρησιμοποιούσαμε
πληθυντικό δεν είχε απολύτως κανένα νόημα, αφού στην ουσία ο μοναδικός κανόνας
που άλλαζε ήταν το «έμμεσο».
-Σύμφωνα με τους παλιούς κανόνες, μπορούσαμε να
γυρίσουμε την μπάλα στον τερματοφύλακα και εκείνος να την πιάσει με τα χέρια,
χωρίς να καταλογιστεί έμμεσο.
-Ενώ, με βάση τους καινούργιους, δεν μπορούσε να
συμβεί κάτι τέτοιο.
-Δεν μετράνε οι σπόντες: Ο συγκεκριμένος κανόνας
έβρισκε εφαρμογή σε γήπεδα που περιλάμβαναν τείχους, όπως τα προαύλια σχολείων.
Με αυτό τον κανόνα ξεκαθαρίζαμε το κατά πόσο θα μπορούσαμε να ντριμπλάρουμε
κάνοντας σπόντες με τον τοίχο.
-Στα τρία κόρνερ πέναλτι: Τους ο κανόνας αφορούσε τα
μονά και συνέβαινε αυτό ακριβώς που περιγράφει. Όταν μια ομάδα έβγαζε την μπάλα
τρεις φορές άουτ, οι αντίπαλοι χτυπούσαν πέναλτι.
«Αυτό δεν το είχαμε πει από την αρχή»: Η ατάκα αυτή
λειτουργούσε ως κανόνας πάνω από τους κανόνες. Αν για παράδειγμα δεν είχαμε
ξεκαθαρίσει από την αρχή αν θα παίζαμε π.χ. με σπόντα ή χωρίς, μόλις κάποιος
έλεγε αυτή την ατάκα έθετε θέμα για τους κανόνες του παιχνιδιού από εκείνη τη
στιγμή και μετά. Συνήθως ήταν λόγος για να ξεσπάσει σύρραξη στο γήπεδο.
Η «φάση»
-Η συγκεκριμένη λέξη αποτελεί την πιο «δημιουργική
ασάφεια» του ποδοσφαίρου των παιδικών μας χρόνων. Όταν το παιχνίδι έφτανε
χρονικά προς την λήξη του, η ομάδα που καιγόταν να ισοφαρίσει ή να πλησιάσει
στο σκορ άρχιζε να φωνάζει «φάση».
-Λέγοντας «φάση» στην ουσία εννοούσε πως έπρεπε να
γίνει ακόμα μια φάση πριν να ολοκληρωθεί το παιχνίδι. Ποτέ, όμως, δεν είχε
διευκρινιστεί με σαφήνεια αν η φάση τελείωνε όταν η μπάλα έβγαινε άουτ, πλάγιο,
γινόταν φάουλ ή έμπαινε γκολ. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα πολλές φορές η «φάση» να
πλησιάζει σε διάρκεια ολόκληρο το μέχρι τότε παιχνίδι. Κατά τη διάρκεια της
«φάσης» έχουν μπει τα πιο επικά γκολ, έχουν γίνει οι πιο εντυπωσιακοί
πανηγυρισμοί και έχει πέσει το περισσότερο ξύλο στην ιστορία του ποδοσφαίρου
της «αλάνας».
Τα παιχνίδια
-Πέρα από το κλασικό «διπλό» υπήρχε μια σειρά
ποδοσφαιρικών παιχνιδιών που παίζαμε είτε για «ζέσταμα» είτε γιατί δεν
μαζευόμασταν ο απαραίτητος αριθμός ατόμων για «διπλό’.
Πασούλες και σουτ: Μέχρι να
μαζευτούμε για να αποφασίσουμε τι θα παίξουμε, όσοι είχαν πάει νωρίτερα στο
«γήπεδο» έκαναν πάσες και σούταραν στον τερματοφύλακα. Τόσο απλό!
Μονό ή μονάκι: Στο μονό
συνήθως συμμετείχαν 3 ή 5 άτομα. Ένας εναντίον ενός ή δύο εναντίον δύο και ένας
τερματοφύλακας. Το παιχνίδι ξεκινούσε με τον τερματοφύλακα να έχει γυρισμένη
την πλάτη προς τους παίκτες και να τους πετάει την μπάλα στα τυφλά για λόγους
αξιοκρατίας. Στο μονό έβρισκε εφαρμογή ο κανόνας «στα τρία κόρνερ πέναλτι».
-Ένας άλλος κανόνας που ίσχυε στο μονό ήταν πως για να
μετρήσει ένα γκολ θα έπρεπε η μια ομάδα να έχει περάσει τουλάχιστον έναν από
τους αντιπάλους. Ο μοναδικός τρόπος για να μετρήσει το γκολ χωρίς να περάσεις
τον αντίπαλό σου ήταν να βάλεις γκολ απευθείας από την επαναφορά του
τερματοφύλακα, χωρίς εκείνη να έχει προλάβει να ακουμπήσει στο έδαφος.
Πρωταθληματάκια: Όταν υπήρχαν
πολλά άτομα, αλλά βαριόμασταν να παίξουμε διπλό, χωριζόμασταν σε ομάδες των δύο
ατόμων και παίζαμε knock-out μονάκια, μέχρι να αναδειχθεί ο πρωταθλητής.
Γερμανικό/άγια: Για το παιχνίδι
αυτό χρειαζόταν ένας τερματοφύλακας και δύο έως τέσσερις παίκτες (παραπάνω δεν
ήταν βολικό). Σε αυτό το παιχνίδι έπρεπε να σκοράρεις μετά από πάσα χωρίς η
μπάλα να πέσει στο έδαφος. Ανάλογα με τον τρόπο που θα έβαζες το γκολ έπαιρνες
και πόντους. Για απλό σουτ έπαιρνες έναν πόντο, για κεφαλιά δύο, για ψαλιδάκι
-λέμε τώρα- πέντε.
1. Ο χοντρός είναι πάντα
τερματοφύλακας.
2. Το ματς τελειώνει όταν όλοι είναι κουρασμένοι.
3. Ακόμα και αν το σκορ είναι 20-0, όποιος σκοράρει το τελευταίο γκολ κερδίζει
(το γνωστό «όποιος το βάλει»).
4. Δεν υπάρχει διαιτητής (διαφωνούμε και μόνοι μας).
5. Φάουλ δίνεται μόνο αν είναι πολύ ξεκάθαρο ή φανεί αίμα ή κάποιος αρχίσει να κλαίει.
6. Δεν υπάρχουν οφσάιντ (αυτά είναι φλώρικα πράματα)
7. Αν ο ιδιοκτήτης της μπάλας φύγει, τελειώνει (άδοξα) το ματς.
8. Οι καλύτεροι δύο παίκτες δεν μπορούν να είναι στην ίδια ομάδα.
9. Αν σε επιλέξουν τελευταίο είναι μεγάλη ταπείνωση.
10. Στα φάουλ το τείχος θα σταθεί πολύ κοντά στην μπάλα.
11. Το ματς σταματά όταν περνάει μέσα από το «πεδίο δράσης» ένα μεγαλύτερο άτομο.
12. Είναι για πάντα εχθροί οι παίκτες της πλησιέστερης γειτονιάς.
13. Όσοι δεν έχουν ιδέα από ποδόσφαιρο παίζουν άμυνα, άντε τερματοφύλακες.
14. Όταν έρχονται μεγαλύτεροι για να παίξουν, πρέπει να φεύγεις από το γήπεδο χωρίς
πολλά πολλά (πέφτει και καμιά σφαλιάρα).
15. Υπάρχει πάντα ένας γείτονας που δεν σε αφήνει να παίξεις και θα απειλήσει να
σου πάρει την μπάλα (ο γνωστός μαλακογείτονας).
16. Αν μπει στοίχημα στη μέση (πχ τα αναψυκτικά στο τέλος) το παιχνίδι είναι πλέον
πολύ σοβαρό και μοιάζει με τελικό Μουντιάλ (και βάλε).
17. Τα τέρματα ήταν δύο πέτρες ή δύο μπουφάν, αλλά πάντα το ένα τέρμα ήταν μικρότερο
από τ άλλο (ασταμάτητοι καβγάδες).
18. Όταν η μπάλα περνά πάνω από τον τερματοφύλακα, ποτέ δεν μετράει το γκολ (νέοι
καβγάδες).
19. Αν ο χοντρός στο τέρμα είναι «ρουφήχτρας» θα κάνει στην άκρη και θα μπει στη
θέση του ο καλύτερος!
20.Στα τρία κόρνερ πέναλτι.
-Αφιερωμένο σε όσους συνεχίζουν να
παίζουν σε αλάνες
Αναμνήσεις: Ποδόσφαιρο στην αλάνα, «καραβολίδες» και στα
τρία κόρνερ πέναλτι (dinfo.gr)
